In de periode van 12 mei t.e.m. 13 juli 2023 werden meer dan 7.000 inwoners van de 5 Vlaamse kunststeden (Antwerpen, Leuven, Mechelen, Brugge en Gent) bevraagd over hoe zij naar het toerisme in hun stad kijken. Toerisme zorgt voor een zekere fierheid over de stad en haar bezienswaardigheden. Toch blijkt ook de negatieve impact van toerisme voor inwoners groter te worden.
Over het onderzoek
Dit onderzoek peilt naar de perceptie van de inwoners van de 5 Vlaamse kunststeden over toerisme. De studie wordt om de 2 jaar herhaald en is een samenwerking tussen Toerisme Vlaanderen en de toeristische diensten van de kunststeden. Dit jaar werd de studie uitgevoerd door het onderzoeksbureau Indiville. De kanalen om inwoners te bereiken waren het Bpact-panel, het Antwerpse stadspanel, social media en post-to-web.
De steun aan het toerisme daalt licht in vergelijking met 2021
In alle steden vindt een meerderheid van de inwoners dat toerisme belangrijk is en wil men dat dat zo blijft. Toch is de steun aan het toerisme lichtjes afgenomen: van 3,8/5 in 2021 naar 3,6/5 nu. Over het algemeen wegen de voordelen van het toerisme sterker door dan de nadelen. De meerderheid van de inwoners vindt ook dat de stad de promotie van het toerisme moet blijven ondersteunen. In Brugge en Gent is dit slechts een nipte meerderheid.
De leefbaarheid in de stad staat onder druk
In vergelijking met 2021 staat de leefbaarheid in de stad door toerisme onder druk. De gemiddelde score stijgt van 2,6 naar 2,9/5. Een hogere score betekent een negatievere evaluatie van de leefbaarheid in de stad.
Vooral in Gent, Brugge en Antwerpen is deze stijging het duidelijkst. Volgens de inwoners beperkt het toerisme in bepaalde stadsdelen het comfort, vermindert het aantal toeristen de leefbaarheid, zorgen toeristen voor overlast en heeft de toeristische druk een negatieve impact op het dagelijkse leven. In Brugge (51%) en in Gent (40%) leeft ook sterk het gevoel dat de eigen stad niet meer van de inwoners is.
Positieve impact blijft, maar de negatieve impact stijgt
Inwoners van de centrumsteden denken nog altijd hetzelfde over de positieve impact van toerisme in vergelijking met 2021. Opvallend is dat het aandeel inwoners in Brugge dat akkoord gaat met de stellingen lager ligt dan in 2021 en in Antwerpen net hoger.
Over het algemeen vinden 6 op 10 inwoners dat toerisme de levendigheid in de stad verhoogt, de economie versterkt en de stad er beter doet uitzien door toeristische ontwikkelingen. De helft vindt ook dat het toerisme bijdraagt aan de inkomens- en levensstandaard van de inwoners. 4 op 10 meent dat er dankzij het toerisme meer shoppings- en ontspanningsmogelijkheden zijn.
Bij de positieve impact zagen we geen significante stijging, maar bij de negatieve wel. Hoofdzakelijk in Antwerpen, Brugge en Gent zijn er meer inwoners akkoord met de negatieve stellingen. In Leuven en Mechelen is de stijging minder uitgesproken.
Inwoners zijn fier op hun stad, maar voelen zich er niet altijd gehoord
Inwoners zijn nog altijd even fier op hun stad in vergelijking met 2021. Dankzij het toerisme is 70 tot 75% van de inwoners fier op de eigen stad en/of wil men anderen vertellen wat de stad te bieden heeft. 60 à 67% wordt door het toerisme herinnerd aan de eigen unieke cultuur. In Antwerpen en Gent is men het met de laatste twee stellingen nog meer eens dan in 2021.
Ondanks de fierheid geeft slechts 1 op 5 aan dat ze gehoord worden over bezorgdheden of ideeën over toeristische ontwikkelingen. In Antwerpen ligt dat aantal zelfs iets hoger. In Brugge, Gent en Mechelen is men het beduidend minder eens met deze stellingen tegenover 2021. 6 op 10 inwoners is op de hoogte van het toeristische beleid in de stad. In Brugge is dat zelfs 7 op 10, gevolgd door Antwerpen en Mechelen. 4 op 10 wil ook betrokken worden bij het beleid. 3 op 10 inwoners hebben geen interesse in het toeristische beleid dat de stad voert.
De meerderheid van de inwoners komt graag in contact met toeristen
Iets meer dan 50% van de Antwerpenaren, Leuvenaren en Mechelaars vindt dat het toerisme het begrip voor andere mensen bevordert. In Gent en Brugge ligt dit aandeel lager (38%). Meer dan 60% van de inwoners van Antwerpen, Leuven of Mechelen vindt contact met bezoekers leuk. In Gent vindt slechts 49% dat en in Brugge 54%. Gemiddeld komt ongeveer de helft van de inwoners in de eigen stad minstens maandelijks in contact met toeristen. Over het algemeen komt de meerderheid graag in contact met bezoekers. Het liefst gebeurt dat via korte, informele gesprekken op straat of café, waarbij men tips deelt met de bezoekers.
Vooral inzetten op minder belastende vormen van toerisme
Over het algemeen kiezen inwoners voor minder belastende vormen van toerisme. Er is hierbij een focus op bezoekers die inhoud zoeken en de tijd nemen om de stad te ontdekken. De maatregel om meer belastende vormen van toerisme, zoals bijvoorbeeld dagjestoeristen, ook meer te laten betalen, wint aan populariteit tegenover 2021. In 2021 was slechts 35% hiermee akkoord. Dit jaar is dat al 63%.
Inwoners vermijden bepaalde plekken of momenten
Inwoners nemen ook maatregelen om zelf met de nadelige gevolgen van toerisme om te gaan. Er is vooral een stijging in het vermijden van bepaalde plekken of momenten (2021: 33% – 2023: 43%). Ook het aandeel inwoners dat de nadelige gevolgen van toerisme ondervindt, is toegenomen. In 2021 gaf nog 40% aan geen nadelige gevolgen te ondervinden. In 2023 is dit slechts 26%. Dit is vooral te wijten aan de verschillen in Antwerpen, Gent en Brugge. In Leuven en Mechelen zijn er geen grote verschillen te vinden.
Meer of minder toeristen in de toekomst?
Of er in de toekomst meer of minder toeristen moeten worden aangetrokken, hangt af van de stad. Over het algemeen vindt 68% dat er evenveel (50%) of meer (18%) toeristen moeten worden aangetrokken. In Brugge is dit echter maar 50%. Ook in Gent ziet 39% liever minder bezoekers in de stad. In beide steden wil men graag minder cruise-, groeps- en dagtoeristen. In Leuven en Mechelen daarentegen zien we het omgekeerde. In Leuven zijn 33% van de inwoners en in Mechelen 43% vragende partij voor meer toerisme.
Brugge is voor de Bruggelingen zeer duur geworden wegens het overtoerisme. Het toerisme in Brugge mag wat minder. De prijzen in de winkels en horeca (en ook immo) is gemiddeld 30% duurder dan Oostende .
Vooral voor de Bruggelingen heb ik alle begrip . Dit is niet zulke een grote stad als Antwerpen of Gent.
Vooral voor het van origine internationale Antwerpen heb ik geen begrip . Toeristen hinderen me daar niet . De vele Nederlanders zijn geen echte toeristen. Ze gebruiken Antwerpen om te shoppen , te studeren, te werken en om naar concerten en theater te gaan . Ze komen ook naar onze toegankelijke medische voorzieningen.
Wat is wel hinderlijk op bepaalde plaatsen , zijn de te talrijke rondhangende locale jongeren . Antwerpen moet meer inzetten op jeugdcentra en sportpleinen is mijn conclusie .
Ik vind het meedelen van deze resultaten zeer interessant!
Helemaal in lijn met mijn assumpties
Bravo voor onderzoek
Ondanks opmerkingen die ik gemaakt heb bij vorige dergelijke enquêtes, werd ook dit keer geen poging gedaan om bij de cijfers en gevoeligheden een onderscheid te maken tussen de ‘echte’ toeristen, de ‘kooptoeristen’ (solden, eindejaarsaankopen…) en de ‘spektakeltoeristen’ (marathons, muziekfestivals…)
De echte toeristen komen min of meer verspreid en men kan er leren mee leven. De twee andere categorieën zijn de druppels die de emmer doen overlopen, gedurende een of enkele dagen (heel) veel overlast veroorzaken, maar in de statistieken niet vermeld worden en dus ook geen aanleiding geven tot aanpassingen aan het beleid.
Volkomen eens met deze visie .
Bedankt voor de genuanceerde resultaten.
Bedankt om de visie van de immer jubelende gemeentelijke overheden wat bij te sturen.
Aldus krijgen de bewoners de indruk dat hun meningen toch een kleine rol kunnen spelen.
We wensen u geluk met de inspanningen en hopen dat u zich verder zo onafhankelijk mogelijk opstelt.
Paul De Baere
Misschien is het zinvol ’toeristen’ meteen uit te breiden tot ‘bezoekers’. Dat eerste lijkt me wat te moeilijk te definiëren. Worden hun aantallen niet oa gemeten aan de hand van unieke gsm signalen? In dat geval gaat het hoe dan ook om ‘bezoekers’. En als je broer uit Gent met z’n lief op weekend gaat naar zijn geboortestad Brugge, is dat dan een ’toerist’?
Misschien krijgen we wel wat meer begrip voor elkaar als we wat minder in vakjes denken.
Alles samen beschouwd: uiteraard is élk bezoek een eer; een teken van erkenning, en uiteraard wordt wie erkend wordt daar doorgaans beter van. En uiteraard moet er soms wat bijgestuurd worden omdat zoveel mensen als mogelijk het nog prettig zouden vinden.
Ik heb de enquête ingevuld en waardeerde deze kans. Ik zou graag willen dat de steden (ik woon in Brugge, in de binnenstad) verder en specifieker gaan, zodat meningen over straten en wijken kunnen worden besproken.
Als stichter en voorzitter van CTM cultuur en toerisme mortsel steun ik dagelijks alles wat onder de noemer ” cultuur” kan ondergebracht worden. Cultuur is de aangename zachte zijde van ons dagelijks leven en bestaan.
Even wat nuanceren :
Bezoekers aan onze stad , waar we wel fier mogen op zijn ( dus toeristen) moeten welkom blijven .
Zijn er nu teveel ? Tijdens corona waren er geen ( dus een ramp !) Toerisme op maat voor iedereen zal niet lukken , dus tijd om ons minder negatief op te stellen .
Bijsturen indien nodig mag zeker hoor ! : Ook locale rondhangende jongeren met slechte bedoelingen verder in de gaten houden !
Ik ben fier op onze kunststeden maar vind het spijtig dat er zoveel vuil op de straten ligt. (zeker in Antwerpen)
De stad doet zonder twijfel moeite maar jammer genoeg zullen we meer moeten beboeten willen we de de bevolking aanzetten om geen afval (sigarettenpeuken – blikjes – verpakkingen…) op straat achter te laten.
Onze bevolking moet terug meer discipline en respect voor andere aan de dag leggen.
Auto’s die te snel rijden worden beboet en zo zullen we ook meer moeten optreden tegen vuilnis storten op straat – discipline voor fietsers – verkeersregels respecteren…….
Locale rondhangende jongeren dienen zeker ook meer in de gaten worden gehouden zoal Mevrouw Vangaever schrijft.