De FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu heeft de eerste Biodiversiteitsbarometer gelanceerd, een grootschalige representatieve enquête die het bewustzijn en de bezorgdheid van de Belgische bevolking over biodiversiteit in kaart brengt. Dit gebeurde in samenwerking met Indiville en Bpact.
De publicatie van deze barometer viel samen met de hervatting van de COP16 over Biodiversiteit, die van 25 tot 27 februari in Rome doorging. Jean-Luc Crucke, federaal minister van Leefmilieu, leidde daar de Belgische delegatie en pleitte voor versterkte financiële middelen om biodiversiteitsverlies wereldwijd tegen te gaan.
Sterke bezorgdheid, maar onderschatting van lokale impact
Uit de enquête, waaraan 1.936 Belgen deelnamen, blijkt dat meer dan 80% van de bevolking zich zorgen maakt over biodiversiteitsverlies. Vooral vrouwen en jongeren onder de 34 jaar tonen een sterk bewustzijn over dit thema. Een opvallende 88% van de respondenten verwacht dat biodiversiteitsverlies hun leven zal beïnvloeden, terwijl een derde (32%) zelfs een ‘sterk’ effect verwacht.
Probleem van verre landen en toekomstige generaties
Ondanks deze bezorgdheid blijft biodiversiteitsverlies voor veel Belgen een ‘ver-van-mijn-bed’-probleem. Ze beschouwen het vooral als een bedreiging voor toekomstige generaties en verre landen. Dit kan deels worden toegeschreven aan de communicatie over biodiversiteit, die vaak focust op iconische diersoorten zoals olifanten en walvissen, terwijl de impact op de eigen leefomgeving minder belicht wordt. Hierdoor onderschatten veel Belgen de rol van biodiversiteit als buffer tegen andere problemen zoals klimaatverandering en vervuiling.
Drempels voor actie en de rol van de overheid
Hoewel veel Belgen al onbewust bijdragen aan biodiversiteitsbehoud – bijvoorbeeld door water en energie te besparen of tweedehandskleding te kopen – ervaren ze ook drempels om verder te gaan. De belangrijkste obstakels zijn de hoge kosten van duurzame producten (65%), gebrek aan kennis over wat men kan doen (29%), tijdsgebrek (27%) en de beperkte beschikbaarheid van milieuvriendelijke alternatieven (27%).
Opmerkelijk is dat 82% van de respondenten vindt dat de overheid een actieve rol moet spelen in het beschermen en herstellen van biodiversiteit. Toch blijkt dat veel mensen zich machteloos voelen en twijfelen of hun individuele acties een verschil maken. Dit benadrukt het belang van heldere en hoopvolle communicatie over biodiversiteitsmaatregelen.
Positieve evolutie in de afgelopen 10 jaar, maar nog werk aan de winkel
Vergeleken met een soortgelijke enquête uit 2013 toont de barometer een positieve evolutie in het bewustzijn over biodiversiteit. In 2013 had 7% van de respondenten nog nooit van biodiversiteit gehoord, terwijl dat in 2024 is gedaald naar 3%. Ook het begrip van biodiversiteit als een complex concept – inclusief genetische diversiteit en ecosysteemdiensten – is verbeterd, met een stijging van 63% naar 72%. Daarnaast geven respondenten nu vaker aan zich bewust te zijn van de impact van biodiversiteitsverlies op hun eigen leefomgeving, al blijft dit aspect nog steeds onderbelicht.
Biodiversiteit beter integreren in beleid en economie
Om het bewustzijn en de betrokkenheid verder te vergroten, zet de FOD Volksgezondheid zich in om de communicatie beter af te stemmen op de bezorgdheden van de burgers. De Biodiversiteitsbarometer zal regelmatig worden herhaald om de evolutie van het bewustzijn en de impact van beleidsmaatregelen te meten. Bovendien werkt de federale overheid aan diverse initiatieven, zoals het Biodiversiscape-programma, dat federale gebouwen en terreinen biodiversiteitsvriendelijker maakt.
De volledige Biodiversiteitsbarometer kan worden geraadpleegd op BeBiodiversity.
