Eén jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen voerden Indiville en Bpact, in opdracht van Het Nieuwsblad, een onderzoek in de 13 Vlaamse centrumsteden. Er werden in totaal maar liefst 13.189 stemgerechtigden bevraagd, met een verdeling van minimaal 1.000 inwoners per centrumstad. Opvallend is dat vooral Vlaams Belang lijkt op te rukken in de steden, al blijft de populariteit van hun kopstukken achter. In de meeste steden is de meerderheid van de bevolking trouwens tevreden over het huidige beleid. Vooral in Leuven en Roeselare is de tevredenheid hoog en moeten de huidige burgemeesters zich weinig zorgen maken.
Wij geven je hieronder de algemene conclusies van Het Nieuwsblad en de conclusies per stad.
1. ALGEMENE CONCLUSIES
Vlaams Belang rukt op, Open VLD is de slechtste leerling van de klas
Vlaams Belang rukt in bijna alle steden op. Vooral in West- en Oost-Vlaanderen, met uitzondering van Gent, zien we een grote opmars van de partij. In Turnhout veegt de partij zelfs alle andere partijen volledig van de kaart.
Hier en daar zien we ook fusielijsten opkomen. In Gent is dat bijvoorbeeld de lijst van Vooruit en Open VLD. Toch blijken deze niet altijd succes op te leveren. In Gent is deze lijst nipt de grootste, maar in Oostende zakt de stadslijst van Tommelein volledig weg.
Nationaal deed Open VLD het al slecht. Nu vertaalt zich dat ook lokaal. Zelfs kopstukken als Tommelein en Van Quickenborne kunnen in hun stad niet meer overtuigen. Enkele grote Open VLD-burgemeesters, zoals Mathias De Clerq in Gent en Bart Somers in Mechelen, houden wel stand, maar echt uitblinken doen ze niet.
Sterke burgemeesters worden beloond
Nationale bekendheid speelt lokaal niet altijd in het voordeel van politici. In Genk lijkt N-VA-lijsttrekker Zuhal Demir wel te profiteren van haar bekendheid als Vlaams minister. Maar in Kortrijk bijvoorbeeld haalt waarnemend burgemeester Ruth Vandenberghe een betere score dan federaal vicepremier Van Quickenborne.
Inwoners appreciëren vooral burgemeesters die voluit voor hun stad gaan. Zo steken Kris Declercq (CD&V) in Roeselare en Mohamed Ridouani (Vooruit) in Leuven er met kop en schouder bovenuit. Zij zijn zeer populair in hun stad en de tevredenheid van de inwoners is hoog. Beiden werken voltijds voor hun stad en weerstaan – voorlopig toch – aan de vraag om in de nationale politiek te stappen. Als derde staat N-VA-burgemeester Bart De Wever. Hij heeft wel wat nationale functies, maar gaat ook voluit voor Antwerpen.
2. CONCLUSIES PER STAD
Aalst: D’Haese blijft de populairste, Jean-Jacques De Gucht veruit de minst populairste
Hoewel Vlaams Belang op dit moment de grootste partij is in Aalst, blijft burgemeester Christoph D’Haese het populairste kopstuk. Bijna 1 op 4 ziet hem het liefst opnieuw als burgemeester. In 2018 was zijn partij N-VA nog de grootste. Bij Vlaams Belang zien we het omgekeerde: de partij scoort het beste in Aalst, maar dat succes wordt niet vertaald in persoonlijke populariteit van het kopstuk Robin Gouwy.
Opvallend in Aalst is dat er één kopstuk is met veel tegenstemmen. Op de vraag wie de kiezers vooral niet willen als burgemeester, duidt bijna 60% Jean-Jacques De Gucht (Open VLD) aan. Van alle 13 centrumsteden is dat, naast de Vlaams Belang-kopstukken, de slechtste score. Tegelijkertijd verkiest slechts 2,8% van de inwoners De Gucht wel als burgemeester.
Antwerpen: De Wever hoeft zich geen zorgen te maken
In Antwerpen blijft N-VA met 23,3% de grootste. Ook burgemeester Bart De Wever hoeft zich geen zorgen te maken: voor 1 op 3 inwoners mag hij er gerust nog een mandaat bij doen. De overige kopstukken volgen op een afstand. De enige die er wat bovenuit steekt, is Vooruit-schepen Jinnih Beels. 8% van de Antwerpenaren verkiest haar als burgemeester. Ondanks de populariteit van de politica doet haar partij het niet goed. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 was Vooruit nog groter dan Vlaams Belang en PVDA. Nu moeten de socialisten deze 2 partijen laten voorgaan.
Groen is, net als bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen, de grootste linkse partij. Kopstuk Bogdan Vanden Berghe heeft wel nog wat werk aan de winkel. Hij staat qua populariteit op dezelfde hoogte als Filip Dewinter (Vlaams Belang) en Peter Mertens (PVDA).
Brugge: Vlaams Belang rukt stevig op, maar De Fauw blijft de populairste
In Brugge blijft de partij van burgemeester Dirk De Fauw, CD&V, de grootste partij. Hij blijft tevens de populairste kandidaat-burgemeester. Dat vertaalt zich ook in hoge tevredenheidscijfers. De huidige ploeg krijgt de beste score van alle centrumsteden: 77% van de inwoners is tevreden over het huidige beleid. 68% is ook tevreden over de huidige burgemeester.
Toch voelt De Fauw de hete adem van Vlaams Belang in de nek. In 2018 waren zij nog één van de kleinere partijen, maar nu rukken ze stevig op en worden de tweede grootste partij in Brugge, samen met Vooruit. Open VLD, dat samen met CD&V en Vooruit in de meerderheid zit, is in de peiling in vrije val. In 2018 waren zij nog de derde partij van Brugge. Nu zijn ze slechts even groot als PVDA. Zelfs Groen is momenteel populairder. N-VA is de kleinste partij van de stad.
Genk: Spannende strijd tussen Dries en Demir
In Genk springt N-VA over CD&V. Indien dit volgend jaar effectief zou gebeuren, dan betekent dat dat CD&V voor het eerst sinds WO II niet meer de burgemeester levert in de Limburgse stad. N-VA-kopstuk Zuhal Demir zou dan de sjerp overnemen. Qua populariteit staat zij namelijk op gelijke hoogte met huidig burgemeester Wim Dries.
In 2018 moest Demir nog de duimen leggen tegen Dries. Nu lijkt ze meer en meer Genkse harten te veroveren, vermoedelijk ook deels dankzij haar zichtbaarheid als Vlaams minister. Het wordt dus een spannende strijd. Nochtans is de meerderheid van de Genkenaars wel tevreden over het huidige beleid. 66 procent is tevreden over het bestuur en een even groot percentage over de burgemeester zelf.
Verder zien we dat Vlaams Belang over Vooruit springt. Deze laatste partij lijkt de prijs te betalen voor het wegvallen van nationaal boegbeeld Meryame Kitir.
Gent: Groen zit De Clercq op de hielen, Watteeuw is niet geliefd
Huidig burgemeester Mathias De Clercq (Open VLD) heeft in Gent amper concurrentie. Toch slaagt zijn lijst met de socialisten, Voor Gent, er niet in om een echte kloof te maken met Groen. In 2018 wonnen SP.A en Groen met een gemeenschappelijke rood-groene lijst de verkiezingen en werd Open VLD de tweede partij. Deze keer gaan de socialisten en de liberalen met elkaar in zee en komt Groen als zelfstandige partij op. In theorie zou Voor Gent de grootste partij moeten worden, maar voorlopig lijkt dat opzet nog niet volledig geslaagd.
Opvallend is dat er, net als in Aalst, een kandidaat is met veel tegenstemmen. In Gent is dat huidig Groen-schepen voor Mobiliteit en de man achter het controversiële circulatieplan, Filip Watteeuw. Slechts 5,9% van de inwoners ziet hem als volgende burgemeester, terwijl wel 50,3% hem zeker niet als burgemeester wil. Dat is bijna evenveel als Vlaams Belang-kopstuk Johan Deckmyn.
Hasselt: Over en out voor Vandenput
Huidig burgemeester Steven Vandeput (N-VA) zit in slechte papieren. Hoewel hij 5 jaar geleden nog overtuigend de verkiezingen won in Hasselt, blijft daar vandaag niet veel meer van over. Slechts 15% van de inwoners wil hem nog steeds als burgemeester. Bovendien willen maar liefst 4 op 10 Hasselaars hem absoluut niet meer als burgemeester. Dat is de slechtste score, na Vlaams Belang-kopstuk Frank Troosters.
Het is ook geen verrassing dat de partij van Vandeput niet meer de grootste is in Hasselt. Het kartel van Vooruit en Groen springt over N-VA. Opvallend is wel dat er in Hasselt – meer dan in andere steden – nog veel twijfelende kiezers zijn. 1 op 3 weet nog niet op wie ze gaan stemmen.
Kortrijk: Quickie out
Ook in Kortrijk lijkt de huidige burgemeester een probleem te hebben. 4 op 10 Kortrijkzanen zien Van Quickenborne liever niet terugkeren. Vlaams Belang is de grootste partij. Dat is opvallend want in 2018 stond de partij slechts op de 5e plaats. Ook kopstuk Wouter Vermeersch haalt een hoge persoonlijke score. Zijn harde oppositie lijkt daarmee aan te slaan.
Wat betreft de kopstukken, staat Van Quickenborne, federaal minister voor Open VLD en nog steeds titelvoerend burgemeester, op de 4e plaats. Waarnemend burgemeester Ruth Vandenberghe is veruit de populairste.
Leuven: Mo boven alles en iedereen
Mohammed Ridouani (Vooruit) heeft in Leuven, net als Bart De Wever in Antwerpen, weinig te vrezen. Maar liefst 4 op 10 Leuvenaars willen hem nog steeds als burgemeester. Opvallend is dat hij ook een beperkt aantal tegenstemmen heeft. Minder dan 20% van de inwoners wil hem absoluut niet als burgemeester.
Vooruit blijft bovendien de grootste partij in Leuven. N-VA volgt op de 2e plaats. Niet verrassend zijn de Leuvenaars ook opvallend tevreden over het huidige bestuur. 73 procent zegt tevreden te zijn over het beleid, 68 procent ook over de huidige burgemeester.
Mechelen: Somers blijft de populairste, al is het niet met volle goesting
In Mechelen blijft Bart Somers met zijn stadslijst de grootste. Al zijn er ook heel wat tegenstemmen. Somers is al meer dan 20 jaar politicus. Tijdens zijn jaren als minister werd hij vervangen door waarnemend burgemeester Alexander Vandersmissen, maar in tegenstelling tot Vincent Van Quickenborne in Kortrijk heeft dat geen afbreuk gedaan aan zijn populariteit. Ook zijn stadslijst blijft afgetekend de grootste. N-VA volgt op ruime afstand als tweede. Vlaams Belang blijft derde, daarna volgen CD&V en Vooruit. Dat is dezelfde uitslag als in 2018.
Toch zit er ook wat ongenoegen bij de inwoners. Slechts 49% van de Mechelaars is tevreden over het huidige beleid, en 47% over de burgemeester. In vergelijking met de andere steden zijn er opvallend veel anti-stemmen. Alle kopstukken krijgen hoge scores op de vraag wie ze absoluut niet willen als burgemeester. De meeste tegenstemmen zijn voor Vlaams Belang-kopstuk Frank Creyelman. Dat is geen uitzondering tegenover de andere centrumsteden en deze heeft ondertussen bekend gemaakt niet meer op te komen. Maar ook Bart Somers haalt 30% en Groen-kopstuk Kristof Calvo zelfs 41%. Andere kopstukken zoals Vandersmissen en zelfs de N-VA-boegbeelden van de oppositie krijgen meer dan 20% van de anti-stemmen.
Oostende: Oostendenaar is vernietigend voor Bart Tommelein
Het rijk van Open VLD-burgemeester Bart Tommelein lijkt over. Zijn lijst met CD&V en Groen, Trots op Oostende, strandt slechts op de 3e plaats. Hij moet Vlaams Belang en Vooruit voorlaten. Deze laatste is met voormalig voorzitter John Crombez de grootste.
Ook in 2018 waren de socialisten, toen nog onder leiding van Johan Vande Lanotte, de grootste. Toch kon Tommelein toen een meerderheid vormen. Volgend jaar lijkt Vooruit nog verder uit te lopen. Persoonlijk scoort Tommelein eveneens zeer slecht. Amper 1 op 10 inwoners wil hem nog een mandaat als burgemeester. De helft van de Oostendenaren wil hem zeker niet meer als burgemeester. Het omgekeerde is waar voor Crombez. 1 op 3 verkiest hem als volgende burgemeester. Minder dan 20% wil hem zeker niet.
De tevredenheid over het beleid in Oostende is trouwens even dramatisch als de politieke score van Tommelein. Amper 39 procent is tevreden met het huidige beleid, 29 procent ook met de huidige burgemeester.
Roeselare: Declercq staat stevig in zijn schoenen
Kris Declercq (CD&V) is de populairste in zijn stad. Hij scoort, net als Ridouani in Leuven, zeer hoog in vergelijking met de andere centrumsteden. 4 op 10 inwoners willen hem graag nog een mandaat als hun burgemeester. De tevredenheidscijfers zijn bijgevolg ook heel hoog. 71% is tevreden met het huidige beleid in Roeselare en 72% met de huidige burgemeester. Slechts 12% wil hem zeker niet terug als burgemeester.
Toch zullen de verkiezingen niet volledig zorgeloos verlopen voor Declercq. Vlaams Belang is ondertussen samen met CD&V de grootste partij in Roeselare. Er is slechts een verwaarloosbaar verschil van 0,2%.
Sint-Niklaas: Vlaams Belang is de grootste, ondanks Conner-effect
Vooruit-voorzitter Conner Rousseau is in Sint-Niklaas de populairste kandidaat-burgemeester. Toch staat zijn partij slechts op de 3e plaats. Vlaams Belang is veruit de grootste partij. N-VA, die in 2018 de grootste was, strandt nu op de 2e plaats.
In 2018 deed Vooruit het nog een stuk slechter met de moeder van Rousseau, Christel Geerts, als lijsttrekker en uittredend burgemeester. Toen eindigde de partij 5e. Er is dus sprake van een Conner-effect, al is het verschil met huidig burgemeester Lieven Dehandschutter (N-VA) klein. Ook Filip Brusselmans scoort daarin niet slecht, zeker in vergelijking met de Vlaams Belang-kopstukken in de meeste andere centrumsteden.
Turnhout: Vlaams Belang veegt iedereen van de kaart
In Turnhout torent Vlaams Belang met 26,4% ver boven alle andere partijen uit. In geen enkele andere centrumstad is de kloof met de rest zo groot. In 2018 was Vlaams Belang de 2e partij van de stad. N-VA won toen en huidig burgemeester Paul Van Miert was stemmenkampioen. Vandaag eindigt zijn partij slechts op de 4e plaats en is hij niet langer de populairste politicus. De meerderheid van de inwoners is ook ontevreden over het bestuur. Maar 47 procent zegt tevreden te zijn over het huidige beleid en 39 procent over de huidige burgemeester.
De 2e partij in Turnhout, al is het 13% lager, is Vooruit. Vooruit-kopstuk Hannes Anaf krijgt wel de meeste stemmen als kandidaat-burgemeester. Een kwart van de inwoners verkiest hem, terwijl hij relatief weinig tegenstemmen krijgt (14 procent). Dat is een pak beter dan Van Miert, die maar 12 procent achter zijn naam krijgt, terwijl 1 op 3 Turnhoutenaren hem zeker niet meer wil als burgemeester.
Over het onderzoek
De grote stedenpeiling werd afgenomen bij 13.189 stemgerechtigde inwoners van de steden Aalst, Antwerpen, Brugge, Genk, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende, Roeselare, Sint-Niklaas en Turnhout. Per stad werden minstens 1.000 respondenten bevraagd. De bevraging werd uitgevoerd door Indiville, in samenwerking met Bpact, van 1 september t.e.m. 27 september 2023. De respondenten werden gecontacteerd via post, face to face of online via het Bpact panel. Dat betekent dat alleen personen met een persoonlijke code een geldige deelname konden leveren. Via een gerichte campagne op sociale media werden ook jongeren gecontacteerd om aan de bevraging deel te nemen. De maximale foutenmarge is 3,1 procent per stad. De steekproef werd per stad gewogen naar stemgedrag bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, geslacht en leeftijd.
Hopelijk wordt het resultaat gelezen door de partijkopstukken. Zouden ze nu nog overlopen van hun eigen gelijk ? Deze resultaten zouden in het journaal moeten verschijnen onder de rubriek:” inspraak van de burger “ Het nadeel van de publicatie is dat ze nu aan het uitdokteren zijn voor welk bestuur en welke lijsten ze gaan opkomen. Heel misschien als dergelijke enquêten meer het nieuws haalde zouden ze misschien eens naar de burgers luisteren en tegemoet komen aan de noden van de belastingbetaler. Opm. Als we in China zeggen hoeveel politiekers we hebben gaan deze denken dat ze geschiedenis gemist hebben en dat er nog ergens een werelddeel is.
Dag Tony! Op tv is het inderdaad niet verschenen, maar wel in verschillende kranten, zoals Het Nieuwsblad: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20231013_96829680. Groetjes!
@Tony Schouterden: “Als we in China zeggen hoeveel politiekers …” .
China is dan ook een éénpartijstaat. Of we daar nu een voorbeeld aan moeten nemen?
20 jaar liberalisme, men oogst enkel wat men in die 20 jaar heeft gezaaid. ik heb zo een idee nu dat VB openlijk, zelfs benadrukt dat men absoluut wil samen werken met NVA toch stemmen zal verliezen.